ÇORUM YÖRESİ’NDE ALEVÎ, SÜNNÎ CEMAATLERİ

      Tarihi kaynakların günümüze aktardığı bilgilerden anlaşılacağı üzere Anadolu topraklarına tarihin değişik devirlerinde Türk yerleşmeleri olmuş. İslam öncesi ve sonrasına dayanan bu yerleşmelerde buraları yurt edinen Türk Aşiretlerinin bazıları, İslam Kültürü ile hiç tanışamamış ve dolayı ile Hıristiyan Türkler olarak kabul edilmişti. Türklerin İslam Kültürünü benimsemesinden sonra gelip yurt edinmiş Türklerde bağlı bulundukları devlet ve milletlerin etkisinde kalarak milli ve dini değerlerini yitirmek üzereydiler.

Malazgirt Zaferi ile Anadolu kapıları Türklere tamamen açılınca Türk Alimleri harekata geçmiş ve Rum Diyarı adı verdikleri Anadolu için özel programlar uygulamışlardı. XIII. Yüzyılın ilk çeyreğinde Hoca Ahmet Yesevi Ocaklarında yetişmiş erenlerini Rum Diyarına göndererek bu topraklarda yurt tutmuş Türklerin aslına dönmelerini istemişti.

Yurdun değişik yöresinde değişik Alimler görev alırken Orta Anadolu’nun bu yöresinde Oğuzların Kargın boy beylerinden “Dede Kargın” görev almış, onun ölümünden sonra  Baba İlyas Horasan-i, Kalender Baba, Hacı Bektaş-i Veli, Mevlana Celaleddin Rumi, Hacı Bayram-ı Veli” gibi erenler görevi devralmışlardı.

Bu alpler, erenler kendi adlarıyla kurdukları “Vefa-i, Baba-i, Kalenderi, Bektaş-i, Mevlevi, Şadiye, Bayrami, Safevî Tarikatları” aracılığı ile bu çalışmayı sürdürmüş ve böylelikle Bizans içerisinde asimile olmuş Anadolu insanını tekrar milli ve dini kimliğine kavuşturmuşlardı.

XV. Yüzyıla gelindiğinde Anadolu topaklarında 20 civarında beylik (Devlet) oluşmuş bu beyliklerden Osmanlı beyliği güçlenerek, diğer beyliklerin siyasi hakimiyetine bir bir son vermeye başlamıştı. Bu bağlamda Safevi Devleti ile çekişmeye başlamış, onunda hakimiyetine son vermek amacıyla savaş kararı almıştı.

1514 yılında İran Seferine çıkan Osmanlı Ordusu, halen siyasi hakimiyetini sürdüren Dulkadirli Devletinin de desteğini istemiş ancak, Dulkadirli ahalisi Osmanlı’ya destek vermemiş; buna karşı İran’a giderek Safeviler yanında Osmanlı Devletine karşı savaşmışlardı.

23 Ağustos günü İran sınırları içerisinde Maku şehri yakınlarında bulunan Çaldıran Ovası’nda yapılan savaşta Osmanlı Ordusu galip gelmiş ve Safevi Devletinin siyasi hakimiyetine son vermişti.

Çaldıran Savaşından geri dönen Osmanlı Ordusu bizzat Yavuz Sultan Selim’in komutasında 1515 yılında Dulkadirli Devleti’nin siyasi hakimiyetine son vererek bölgeyi Osmanlı hakimiyetine almıştı. Devletlerinin siyasi hakimiyetine son verilmesine kızan Dulkadirli ahalisi ve daha önceden kızgınlıkları bilinen Karamanoğlu Devleti ahalisi desteği ile Osmanlı Devletine karşı 1517 yılında  Bozoklu Celal Baba, 1919 yılında Şah Veli, 1525 yılında Söklen-Zünnun oğlu Halil Baba, 1526 yılında Bozoklu Atmaca gibi tarihte Celali, Kalenderi, Türkmen Medrese öğrencileri isyanı adları ile kaydolunan büyük isyanlar çıkarmışlardı.

Osmanlı hükümetleri bu isyanları önlemek ve bölgede bir sulh oluşturmak amacıyla önce isyana katılan aşiretleri Kıbrıs Adası, Doğu Anadolu, Balkanlar ve Trabzon Yöresine tehcir etmiş ancak, bölgede sulh ortamını sağlayamamıştı. Yüzyıllarca süren bu isyanlar gelişip, güçlenerek çoğalmış ve Osmanlı yönetimi bu işi kökten çözmek amacıyla On binlerce Dulkadirli ve Karamanoğlu Devleti ahalisini başta Rakka olmak üzere Kıbrıs Adası ve İç Eğe İllerinden Afyon, Kütahya, Aydın yöresine zorunlu iskana tabi tutmuştu.

Yüzlerce yıl sürmüş bu olaylarda Osmanlı yönetimi bu kızgınlık ve kavga ortamını sulha dönüştürememiş, dolayı ile Dulkadirli ve Karamanoğulları Devleti ulusunu oluşturmuş Türkmen Aşiretleri ile hükümet arasındaki kavgalı ortamı giderememişti.

Osmanlı Devleti bu vatandaşlarına kırgın, vatandaşta devletine kızgın bakmış dolayı ile geçen yüzyıllarda devlet, vatandaş kaynaşması sağlanamamıştı. Bu durumu fırsat bilen Arap devlet ve milletleri “Sünni” cemaat üzerinde oyunlar oynamış, İslam Kültürü diye Arap kültürünü dayatmışlar; Avrupa devlet ve milletleri de “Alevi” cemaati üzerine oyunlar oynamışlar uygarlık, çağdaşlık adı ile kendi kültürlerini dayatarak iki kardeşin arasına mesafe koymaya çalışmışlardır.

Tamamen siyasi nedenlerle ayrıştırılmış bulunan Alevî, Sünnî adıyla adlandırılmış bu kardeşler bir kısmı aynı köy, aynı mahalle, bir kısmı da ayrı köy, ayrı mahallelerde iskân ettikleri görülür.

Bu cemaatler arasında soy, boy, aşiret hatta “Sülale-oymaklar” arasında birlikteliğin bulunduğu gerek tarihi kaynaklar gerekse saha araştırmalarından anlaşılır.

ÖRNEKLER;

KARGIN AŞİRETLERİ; Adını Oğuzların Karkın Boyu’ndan almış bu aşiret üyelerinin, tarihte, Hüseyin Abad (Alaca) Nahiyesi idari sahasında kurulmuş “Geçit Mezrası”nda 28 hanede, “Akpınar Mezrası”nda 47 hanede, “Alifakih Mezarası”nda 10 hanede, “Çapanpınar Mezrası”nda 17 hanede, “Yağlu Mezrası”nda 13 hanede, “Kızıllar Mezrası”nda 7 hanede, “Kabaklı Mezrası”nda 9 hanede, “Koçhisar Mezrası”nda 3 hanede, “Gerdekkaya Mezrası”nda 15 hanede “Yaban Mezrası”nda 15 hanede,“Kayacık Mezrası”nda 6 hanede, “Murat Seyfi Mezrası”nda 5 hanede, “Sapmaz Mezrası”nda 5 hanede; Bozok idari sahasında kurulmuş “Çandır Mezrası”nda 13 hanede; İskilip Kazası “Ulukargın Karyesi” nde 29 hanede; 1485 yılında Mecitözü Nahiyesi “Karkın Karyesi”nde 11 hane, Çakışla 12 hanede, “Şahyörükleri karyesi“ 16 hanede, “Sarısülemiş karyesi” 2 hanede, “Mühreler karyesi” 17 hanede; Yine, İskilip Kazası “Karkın Karyesi”nde 44 hanede yaşadıkları kaynaklarda yer alır. Bu aşiret üyelerinin torunlarının ise günümüzde bir kısmının alevi, bir kısmının Sünni inanç kültüründe olduğu görülür.

NÖBETİ AŞİRETİ; Cerit Aşiretine bağlı, Aygar Aşiretine mensup olduğu anlaşılan aşiretin  Nöbeti Baba” adlı bir beyinin türbesinin bulunduğu dağ eteklerinde kurulmuş köylerin bazılarının Alevî, bazılarının Sünnî kültüründe olduğu bilinir. Boğazkale İlçesi, Sungurlu İlçesi ve Yozgat İline bağlı  “Kurbağalı, Göller, Çarşıcuma, Büyük ve Küçükincesu, Kamışlı, Körkü, Yanıcak, Tatlı, Çukurlu, Çadırardıç, Beşkız, Yarımsöğüt, Evci, Ayağıbüyük, Kaymaz Köyleri”nde yaşayan bazı sülalelerin Nöbeti Baba soyundan olduklarına ilişkin anlatımlarda bulundukları görülür.

KOÇI-KOÇAK AŞIRETI; Koçi Aşiretinin diğer bir adının Koçak Aşireti olduğu Osmanlı vesikaları tarafından aktarılan bir konudur. Tarihte iz bırakmış, kendi adıyla vakıf ve zaviyeler açmış Koçi Baba’nın da Hacı Bektaş-i Veli’nin yakını ve Çepni Boyuna bağlı olduğu bilinir. Koçi Baba’nın yaşayıp öldüğü ve türbesi bulunan Balışeyh İlçesi Koçibeyli Köyü Alevî kültüründe olduğu bilinir.  Günümüzde Yerköy İlçesi idari sahasında kalmış Yukarıihsangazili Köyünün XVI. Yüzyıldaki adının “Koçak”olduğu ve bu köyde  Koçi Baba’ya ait bir vakfın bulunduğu tarihi vesikalarda aktarılır.  Adı geçen köyde yaşayan “Koçak “soyadı almış ve Sünnî inanç kültüründe bulunduğu anlaşılır.

SARIKIZ-TOKUŞ AŞİRETİ; Çepni Boyuna bağlı olduğu bilinir. Sulakyurt İlçesine bağlı “Sarıkızlı, Faraşlı, Yeniceli, Alişeyhli, Mustak”; Delice İlçesine bağlı “Kavak, Bozköy”; Sungurlu İlçesine bağlı “İnegazili, Turgutlu, Bahşılı, Kuzucak Köyleri” nde Tokuş Babanın soyuna mensup insanlar bulunduğu gerek tarihi kaynaklar gerekse yöre insanının anlatımlarından anlaşılır. Hatta Sungurlu İlçesi Bahşılı Köyünde “Tokuşoğlu” adıyla bilinen mezarda yatan Tokuşoğlu adlı zatın köyün kurucusu ve köyde yaşayan oymakların bazılarının atası olduğu kabul edilir. Tokuş Baba’nın bir kardeşinin de yine aynı ilçenin Kuzucak Köyüne yerleştiği ve bu köyü kurduğu anlatılır. Yukarıda bahis edilen ve Tokuş Babanın soyu olduğu belirtilen köylerimizin bir kısmının “Alevî”, bir kısmının Sünnî kültüründe bulunduğu bilinir.

KARA BABA AŞİRETİ; Çepnilere bağlı olduğu belirtilen aşirete mensup taifelerin yörede  yaygın bulunduğu günümüze intikal etmiş mezar ve arazi adlarından anlaşılır. Boğazkale İlçesi Çarşıdere Köyü, Sungurlu İlçesi Beşkız Köyü, Çorum İline Bağlı Aliki Köyü, Alaca İlçesi Büyük Camili Köyü, Delice İlçesi Küçükavşar Köyü, Sungurlu İlçesi Küçükpolatlı, Yukarıbeşpınar, Çiftlik, Tirkeş, Oğlaközü Köyleri ve Uğurludağ İlçesi Kızağılı Köyü mıntıkasında bulunan  “Kara Baba”mezarları Alevî, Sünnî ayrımı yapılmadan kutsal kabul edilirler. Bu mıntıkada kurulmuş köylerde yaşayan oymakların bazıları Kara Baba’yı ataları kabul ederler adak ve dileklerini burada yaparlar. Bu köylerimizin bazıları Sünni kültüründedir.

TÜLÜ AŞİRETİ; Bayındır Boyuna bağlı olduğu belirtilen aşiret mensuplarının, Sungurlu İlçesinin batı  bölgesinde bulunan ve tarihte önemli bir yerleşim yeri olmuş “Tülü” adlı yerleşim yeri civarında bu yerleşim yerinin kalıntısı olarak günümüze eski mezarlık intikal etmiştir.  Bu mezarlığı atalarının mezarlığı kabul eden çevre köylerden “Sarıkamış, Çayan, Çavuş, Çavuşçu, Kavşut, Boztepe, Kızıl, İmirli, Karaçay Köyleri” nin bazılarının Alevi, bazılarının Sünnî kültüründe bulunduğu bilinir.

AĞCALI-AĞCAKOYUNLU AŞİRETİ; Bağlılık konusunda hakkında değişik görüşler bulunmasına karşı yaygın görüşün Bayat Boyuna bağlı olduğudur. Safevî Devletinin kuruluşunda önemli görevler üstlendiği ve Şah İsmail’e destek için İran’a gittiği belirtilen Ağcalı-Ağçakoyunlu Aşireti mensuplarının bir kısmının Alevî, bir kısmının Sünnî kültüründe bulunduğu anlaşılmaktadır. Buna örnek; Sungurlu İlçesi idari sınırları içerisinde bulunan ve Alevî-Sünnî cemaatlerine mensup oymakların birlikte kurup, yaşadığı Ağcalı-Akçalı Köyü ile Akçakoyunlu (Ağacakoyunlu) köyü verilebilir. Yine, Akçakoyunlu Köyünde yaşayan ve Sünnî kültüründe bulunan “Akçakoyunlu” soyadı almış oymak tezimize destek oluşturmaktadır.

ÇAYAN AŞİRETİ; Çepni Boyuna bağlı olduğu ve gerek, Safevîler gerekse Safevî şeyhlerinin yanında önemli bir yeri bulunduğu belirtilir. Aşirete bağlı bir taifenin Sungurlu idari sınırları içerisinde bulunan Çayan Köyünün kurucuları olduğu anlaşılır. Burada yaptığımız saha araştırmasında adı geçen köyde yaşayan insanların bir kısmının Alevî, bir kısmının Sünnî kültüründe bulunduğu ve yan yana evler kurup birlikte yaşadıkları görülmektedir. Bu köyde yaşayan “Akşin, Andican, Özkara, Alımlı, Adıgüzel, Özelen, Alamur (bu sülalenin yine aynı ilçeye bağlı Kızılcakışla köyünde yaşadığı ve Alamur soyadı aldığı bilinir) Altekin, İskilip, Özbudak” gibi soyadları almış oymaklara ilişkin yaptığımız araştırmalarda hangi oymak ya da oymakların köyü kurup adını veren, başka bir anlatımla Çayan Aşireti mensubu olduğu bilgisi edinilememiştir. Ayrıca, adı geçen ilçeye bağlı Körkü Köyünde yaşayan ve Alevî kültürü içerisinde bulunan“Çayan” soyadı almış oymak üyeleri bu çerçevede değerlendirilebilir.

ÇULHA AŞİRETİ; Avşar Boyuna bağlı olduğu belirtilir. Sungurlu İlçesi idari sınırları içerisinde bulunan “Çulhalı Köyü” kurucuları Sünnî, Kamışlı Köyünde yaşayan “Çulhaoğlu” sülale adı almış oymak Alevî, İncesu Köyünde yaşayan “Çulanoğlu”, “Çulhaoğlu iken değiştirilmiş” soyadı almış oymak Sünnî; Kemallı Köyünde yaşayan “Çulhaoğlu” soyadı almış oymak“Sünnî”, yine, Sungurlu Çulhalı Köyünde yaşayan Poyraz soyadı almış oymağın atalarının son yüzyıllarda Malatya yöresinden geldiği ve bu oymağın Malatya yöresinde Alevî kültüründe iken Çulhalı köyünde Sünnî  kültüründe yaşadığı belirtilmektedir.

HALAÇ AŞİRETİ; Avşar Boyuna bağlı olduğu bilinen aşirete mensup oymakların, Kızılırmak, Çiçekdağı ve Şefaatli İlçelerine bağlı “Halaçlı Köyleri” nde yaşayan taifeleri ile Delice İlçesi Coğul Köyünde yaşayan “Halaç” sülale Şentürk soyadı almış taifesinin “Sünnî”; Sungurlu İlçesi Kemallı Köyünde yaşayan “Halaç-oğlu” soyadı almış taifesi ile Alaca İlçesi Alacahöyük Köyünde yaşayan “Halaç” soyadı almış taifesinin  "Alevî” kültüründe bulunduğu görülür.

ALAMASLI AŞIRETI; Yazır Boyuna bağlı olduğu belirtilen aşiret mensubu taifelerden, Alaca İlçesi idari sahasına kurulmuş eski adı “Alamaslı” yeni adı Çevreli Köyü’nde yaşayan insanların Alevî, Sungurlu İdari sahasında kurulmuş eski adı“Alamaslı” yeni adı Orta köyü’ nde  yaşayan insanların Sünnî kültüründe bulunduğu görülmektedir.

EYMIR-İMIR AŞİRETİ; Adını, Eymür Boyundan almış aşiretin, Sungurlu İlçesine bağlı “İmirli Köyü” nde yaşayan taifeleri “Sünnî”, Delice İlçesine bağlı “İmirli Köyü” nde yaşayan taifeleri “Alevî” kültüründe bulunduğu bilinir.

DEDESLI-GÜNDEŞLI AŞİRETİ; Aşiret mensuplarının XVII. Yüzyılın ilk çeyreğinde Çorum İli Uğurludağ ile İskilip İlçeleri idari sahalarında bulunan “Dedesli” adı ile adlandırılmış ova civarında 28 köye yerleştiği belirtilir. Dedesli Aşireti üyeleri tarafından kurulmuş köylerden “Karakeçili, Kertme, Tutpınar, Hasandeğen, Hacıbey, Babaoğlu köyleri “Alevi” inanç kültüründe iken, “Aşlıarmut, Çeltek, Hacıahmet, Saz, Boztepe ve Kızağılı Köylerinin “Sünni” inanç kültürnde “İnalözü Köyü”nde yaşayan taifeleri ise bir kısmı “Alevi”, bir kısmının “Sünni” inanç kültüründe bulunmaktadır.

KARAKEÇİLİ AŞİRETİ; Kayı Boyuna bağlı olduğu bilinen aşiret mensuplarının kurduğu Boğazkale İlçesi Karakeçili Köyü “Sünnî”, Çorum İline bağlı Karakeçili Köyü “Alevî” kültüründe bulunmaktadır. Her iki köyde yaşayan aşiret üyeleri soyadı kanunundan önce kullandıkları lakap-sülale adları “Sarıçimen ve Boynuuzun”  adını soyadı olarak halen yaşattıkları görülür.

KERTME AŞİRETİ; Çorum yöresinde kurulmuş Kertme Köyü ahalisi “Alevî”, Sungurlu İlçesi idari sınırları içerisinde bulunan Kertme Köyü ahalisi “Sünnî” kültüründe bulunmakta ve her iki köyde de “Karaman” soyadı alıp sülale seceresini yaşatan ailelerin bulunduğu bilinir.

BAHADDINLI AŞIRETI; Bahaddinli Aşiretine mensup taifelerin İskilip İlçesi idari sahasında yaşayan taifeleri Sünnî; Yozgat İli Sorgun İlçesi “Bahaddinli Kasabası” nda yaşayan taifeleri Alevî kültüründe bulunduğu görülür.

TOKLU AŞIRETI; Varsak Aşiretleri arasında görülür. Sungurlu İlçesi Arabaçayı Köyünde yaşayan  ve Alaca İlçesi İmat Köyünden geldiği rivayet edilen taifenin “Sünni”,  İmat Köyünde yaşayan insanların Alevî kültüründe bulunduğu bilinir.

YALDIRAN OYMAĞI; Sungurlu İlçesi Cevheri Köyünde yaşayan bu oymağın atalarının “Alevî”  kültüründe, oymak üyelerinin ise günümüzde “Sünnî” kültüründe olduğu belirtilmektedir.

DALKILIÇ AŞIRETI; Aşiretin, Sungurlu İlçesi Yarımsöğüt Köyünde yaşayan uzantısı “Sünni”, Şabanözü İlçesi Mart Köyü civarında yaşayan uzantısı “Alevi” kültüründe bulunduğu anlaşılır.

CILVAR OYMAĞI; Sungurlu İlçesi, Çamoluk Köyünün eski isminin Cilvar olduğu ve bu köyden bir taifenin geçmişte Akpınar Köyüne göçtüğü belirtilir. Cilvar-Çamoluk Köyünde yaşayan insanlar Sünnî inanç kültüründe bir yaşam tarzı seçmişlerken, Akpınar Köyüne yerleşen ailenin “Cilvarlıoğlu” soyadı aldığı ve Alevî kültürü içerisinde bir yaşam tarzı seçtiği görülür. Sözkonusu oymağın Çamoluk Köyü kolunu “Şimşek veyahut Erdoğan” soyadı almış oymak oluşturduğu sanılmaktadır.

YAĞMUROĞLU AŞIRETI; Sungurlu İlçesi, Arifegazili Beldesinde yaşayan ve günümüzde “Sünni” kültüründe bulunan“Yağmuroğlu” soyadı almış oymağın atalarının, Çorum İli Ovacık Köyünden gelip buraya yerleştiği, dolayı ile “Alevî” kültüründe olduğu anlaşılır. Aynı ilçeye bağlı Orta kışla Köyünde yaşayan Kılıç soy, Yağmuroğulları sülale adı almış oymağın ataları “Alevî” kültüründe bulunduğu oymak üyelerinin ise günümüzde “Sünnî” kültüründe bulunduğu bilgileri aktarılmıştır.

YAMUK VE İSKILIPLIOĞLU OYMAĞI; Sungurlu İlçesi Büyükpolatlı Köyünde yaşayan bu oymakların atalarının Alevî, günümüzde ise Sünnî kültüründe oldukları anlatılmaktadır.

UZAN OYMAĞI; Sungurlu İlçesi Arifegazili Beldesinde yaşayan bu oymağın ataları yine, aynı ilçeye bağlı Çavuş Köyü’nden geldiği ve Alevî kökenli oldukları belde ahalisi ve oymak üyeleri tarafından anlatılır.

DEMIRHAN OYMAĞI; Uğurludağ İlçesi idari sahasında kalmış, eski adı “Türkmihmatlı”(Küçükyamadı), yeni adı“Küçükerikli” adıyla anılan köyde Alevî kültüründe yaşarlarken, her hangi bir nedenden dolayı yaşadığı köyü terk ederek Sungurlu’nun İncesu Köyüne yerleşmiş ve bu köyde Sünnî inanç kültürünü yaşamaktadır.

KAVURGALI AŞIRETI; Yüreğir Boyuna bağlı olduğu belirtilir. Bu aşirete bağlı taifelerin Hüseyin Abâd-Alaca, Çiçekdağı, Salmanlı-Yerköy ve Sungurlu idari sahalarında yaygın olarak yaşadıkları ve bunların bir kısmının aşiret adıyla köy kurdukları, bir kısmının da başka boylara mensup aşiretlerle birlikte yaşadıkları bilinir. Geniş bilgisi ilgili başlık adı altında verildiği gibi bu aşirete mensup taifelerin bir kısmının Alevî, bir Sünnî kültüründe bulunduğu görülür. Buna örnek, Alevî kültüründe bulunan Sulakyurt İlçesi “Kavurgalı Köyü”, Keskin İlçesine bağlı “Kavurgalı Köyü”, Sünnî kültüründe bulunan diğerleri verilebilir.

KUREYŞ-TUT OYMAKLARI; Sungurlu İlçesi Alembeyli Köyünde yaşayan bu oymakların akraba oymak oldukları köylüler ve oymak üyeleri tarafından bilinmektedir. Söz konusu oymaklardan “Kureş” soyadı almış oymağın Alevî, “Tut”soyadı almış oymağın Sünnî kültünde bulunduğu bilinir.

DEMİRCİLER AŞİRETİ; Çepni Boyuna bağlı olduğu ve Salmanlıların Askeri kanadını oluşturduğu belirtilir. Aşirete mensup bazı taifelerin yörede yaşadığı ve bunların bazılarının Alevi, bazılarının Sünni kültüründe bulunduğu görülür. Buna örnek, Sungurlu İlçesi Tatlı ve Yarımsöğüt Köylerinde yaşayan “Demirciler” sülale-soy adı almış uzantıların Sünni, Çukurlu ve Çiçeklikeller Köyünde yaşayan “Demirciler” sülale adı almış uzantılarının Alevi inanç kültüründe bulunması verilebilir.

KARACA OYMAĞI; Yazır Boyuna bağlı olduğu belirtilir. Uğurludağ ilçesi eski adı Karaavdar, yeni adı Gökçeağaç olan köyde yaşayan Karaca soyadı almış oymağın atalarının Alevî, günümüzde ise oymak üyelerinin Sünnî kültüründe bulunduğu oymak üyelerinden dinlenilmiştir.

EVCİ AŞİRETİ; Bayat Boyuna bağlı olduğu belirtilir. Bilindiği gibi Tahtacı Aşiretlerinin diğer bir adı da “Evci”dir. Alevî inanç kültüründe bulunduğu bilenen Evci-Tahtacı Aşiretlerin bir kısmının Sünnî kültüründe bulunduğu saha araştırmalarından anlaşılır. Buna örnek;  Çorum İli civarında kurulmuş “Evci” adlı Altı köyden üçünün Alevî, üçünün Sünnî inanç kültüründe bulunması;  Alevî kültüründe bulunan Yozgat İli Akdağmadeni İlçesine bağlı “Aşağı Evci, Yukarı Evci Köyleri” ve Sünnî kültüründe bulunan Boğazkale İlçesi “Evci Beldesi” verilebilir.

GÖZÜKIZIL AŞİRETİ; Evci Aşireti dedesi İbrahim Dede’ye “Gözükızıl” adı verildiği tarihi kaynaklardan anlaşılır. Yukarıda görüldüğü gibi Evci Aşireti üyelerinin bir kısmı “Alevi”, bir kısmı “Sünni” kültüründedir. Gözükızıl Ocağına bağlı olan, Çorum İli Şanlıosman Köyü  ve çevrede kurulmuş bazı köylerde yaşayan  ahali “Alevi”, Delice İlçesi ve Kırşehir İli idari sahasında kurulmuş “Gözükızıl” adlı köylerde yaşayan ahali “Sünni” kültüründedir.

ÇAVUŞ AŞIRETI; Karakeçili Aşiretine bağlı olduğu yönünde yaygın görüş bulunmaktadır. Sungurlu İlçesi idari sahasında “Çavuş ve Çavuşçu” adıyla kurulmuş köylerden, “Çavuş Köyü Alevî”, Çavuşçu Köyü “Sünnî” kültüründe bulunmaktadır. Sünnî kültüründe bulunan Çavuşçu  Köyünü kurup adını veren oymağında  “Çavuşoğlu” soyadı aldığı ve Sünnî cemaatine bağlı olduğu bilinir. Ayrıca, Yozgat İl sınırları içerisinde kurulmuş “Çavuşlu Köyü” nün Alevî kültüründe bulunduğu görülür.

KIZILKOCALI, ŞAM BAYADI, VARSAK, SİLSÜPÜR AŞİRETİ; Üyelerinin Safevî Devletinin Kuruluşu için İran’a gittiği ve bu aşiretlerin Alevî kültüründe bulunduğu kabul edilir. Silsüpür Aşiretinin Şah İsmail’in huzuruna çıkıp, el öpüp Kızılbaşlık giyip, Alevî kültürünü seçtiği ancak,  daha sonra Anadolu’ya geri dönüp bölgeye yerleşerek Sünnî kültürüne geçtiği tarihi kaynakların aktardığı konulardandır.

Ayrıca, Çorum, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale ve Çankırı yöresinde yaşayan “Ali Baba Aşireti, Varsak Aşireti, Güllüce Aşireti, Mamalı Aşireti,  Çiçekli Aşireti, Hacılar Aşireti, Sancı Aşireti, Çay Aşireti, Elmalı Aşireti, Sarıkamış Aşireti, Kozlu Aşireti, Eşen Aşireti, Hırka, Yenice Aşireti” mensuplarının bir kısmının “Alevi”, bir kısmının da “Sünni” kültüründe olduğu anlaşılır.

Yukarıda kısa örneği verildiği gibi söz konusu bölgede yaşayan “Alevi, Sünni” adı almış insanların aynı, soy, aynı boy ve aynı sülaleye mensup oldukları görülür.

            İletişim:

e-mail:iucakci@ismailucakci.com

yeseviyolunda@gmail.com

05379416709

Konu ile İlgili ayrıntılı ve kaynakça bilgi;

“ÇORUM, YOZGAT, KIRIKKALE, KIRŞEHİR, ÇANKIRI YÖRESİNDE OĞUZ BOYLARI” adlı kitabımızda verilmiştir. Bakınız.